Jarenlang studeren lijkt niet lang meer weggelegd voor degenen die daar behoefte aan hebben (toekomstige politici, bijvoorbeeld). BSA’s in het tweede jaar, langstudeerboetes, intrekking van studiefinanciering: soms blijft het bij dreigementen, maar de student van tegenwoordig kan maar beter alvast hard gaan werken voor het geval dat deze dreigementen nog eens waarheid worden. Elf jaar over je studie doen zit er in ieder geval niet meer in. In een collegezaal, tenminste.

Er is namelijk buiten de collegezaal nog een prima manier om de rest van je leven de student uit te hangen: de MOOC. De ‘massive online open course’ is een college dat je gratis, online, op universitair niveau volgt. Voor iedereen toegankelijk, zo lang je een internetverbinding hebt. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, bedacht ik, dus natuurlijk schreef ik me in.

Mijn homepage van Coursera, met daarop de vakken die ik op dit moment volg.

Mijn homepage van Coursera, met daarop de vakken die ik op dit moment volg.

De website Coursera is één van de websites waarop MOOCs van verschillende universiteiten worden aangeboden. Sinds april heb ik er twee vakken afgerond, en ben ik bezig met een derde en vierde. Het werkt stiekem behoorlijk verslavend. De vakken (en universiteiten die ze aanbieden) zijn dan ook niet mis: mijn eerste vak, ‘Understanding Einstein’, was van Stanford University, het tweede, ‘Useful Genetics’, van de University of British Columbia, waar ik in september ga studeren. Ja, de vakken zijn net toegankelijk genoeg om met middelbareschoolkennis een heel eind te komen, ook al ligt het onderwerp totaal niet in je vakgebied. Ook Leiden heeft trouwens de MOOC ontdekt: in juni is het vak ‘The Law of the European Union’ gestart.

Vakken van prima universiteiten dus, gratis. Waar zit het addertje onder het gras?

Deel van het 'diploma' dat je ontvangt als je een Coursera-vak succesvol afrondt.

Deel van het ‘diploma’ dat je ontvangt als je een Coursera-vak succesvol afrondt.

Eerlijk gezegd moest ik hier goed naar zoeken. Het concept werkt namelijk fantastisch. Een vak duurt meestal rond de 10 weken, waarbij iedere week een serie video’s online gezet wordt. Bij veel vakken is een gedeelte hiervan speciaal opgenomen voor de MOOC, en bestaat het andere gedeelte uit opnames uit de collegezaal/werkgroep. Dit is natuurlijk goede reclame voor de universiteit: een kijkje in de keuken waar je ook nog wat van opsteekt. Eigenlijk handiger dan een meeloopdag, waarbij je halverwege het semester in een collegezaal gedumpt wordt en het vak dus inmiddels zo ver gevorderd is dat jij er niks van snapt.

En staat dus straks de hele universiteit digitaal? Hoeven we nooit meer brak ons bed uit voor colleges of werkgroepen? Ik denk het zelf niet. Deze gratis cursussen zijn volgens mij ontstaan uit twee oogpunten: commercieel, om reclame te maken voor de universiteit, en idealistisch, om ‘iedereen onderwijs te kunnen bieden’. Maar ter vervanging van de universiteit dienen ze niet. De vakken zijn namelijk niet op elkaar aangesloten, en er zijn vaak geen vervolgvakken. Je ontwikkelt dus kennis die ruim boven het middelbareschoolniveau ligt, maar die onder het bachelorniveau blijft hangen. MOOCs zijn een beetje als elektrische auto’s: supergaaf en revolutionair, maar je komt er nog niet ver mee.