“Ik ben Viktor Staudt, op 12 november 1999 ben ik voor een trein gesprongen. Ik wilde zelfmoord plegen.”

Het leven van geneeskundestudenten is héél zwaar, maar waar het natuurlijk echt om gaat zijn onze toekomstige patiënten. Als student kunnen we niet zomaar losgelaten worden op patiënten, die zijn immers niet in het ziekenhuis voor ons vermaak. Toch weet het Leidse curriculum veel aandacht te besteden aan het verhaal van de patiënt, onder meer door zeer geregeld een patiënt in de collegezaal zijn verhaal te laten vertellen. Studentenvereniging IFMSA sloot hier gisteravond op aan met een lezing over zelfmoord.

Viktor Staudt, ook wel bekend van De Wereld Draait door en Tedx, heeft een boek geschreven over zijn zelfmoordpoging. Dit boek bleek voor vele doelgroepen antwoorden te hebben: nabestaanden van mensen die zelfmoord hebben gepleegd, mensen die zelf worstelen met een doodswens en, zo bleek gisteravond, hulpverleners en toekomstig hulpverleners in de vorm van een groep geneeskundestudenten.

“Het is alsof je in een vliegtuig hebt gezeten dat is neergestort. Je bent de enige overlevende en iedereen wil weten hoe het was.” – NRC interviewster tegen Viktor

Onze grootste collegezaal heb ik nooit tot de laatste stoel gevuld gezien, tot gisteravond. Het was doodstil toen Viktor vertelde hoe hij wakker werd in het ziekenhuis en hoe zijn moeder hem moest vertellen dat hij zijn benen kwijt is. Hoe men sprak over het enorme ‘geluk’ dat hij had gehad om zoiets te overleven, terwijl zijn doodswens nog helemaal niet van de baan was.

Het gaat nu goed met Viktor, 14 jaar later. Hij zegt niet langer dat hij een motorongeluk heeft gehad als mensen naar zijn benen vragen (hoewel dat een stuk sexy’er klinkt), maar probeert zelfmoord bespreekbaar te maken. Hij beantwoordde graag onze vragen en dat waren er veel. Of hij bijvoorbeeld weleens aan de machinist en de vertraagde reizigers heeft gedacht op die bewuste novemberdag (nee, dat heb je op dat moment al helemaal losgelaten). Of hij bewust voor een trein heeft gekozen of ook andere manieren van zelfdoding overwogen heeft (het leek een snel en efficiënt en hij zag deze intercity iedere dag langskomen op weg naar zijn werk). En misschien wel de belangrijkste vraag van allemaal: of dit voorkomen had kunnen worden. Was er iets wat een vriend, familielid of hulpverlener had kunnen doen of zeggen om hem van dit idee te brengen?

Het antwoord is eng en confronterend: nee. Het enige waar Viktor in die tijd behoefte aan had, achteraf gezien, was iemand die zijn gevoelens zou herkennen en begrijpen. Iemand die ook wel eens verlangend naar een intercity kijkt, maar toch de kracht heeft in de trein te stappen en niet eruit te stappen.

Psychiatrie is een ondergewaardeerde richting binnen de geneeskunde. In de collegezaal is de psychiatrie niet zelden middelpunt van spot, alleen bedrijfs- en verzekeringsartsen komen slechter af in de wandelgangen. Psychiatrie is zogezegd de minst medisch-technische richting binnen de geneeskunde en neigt zweverig te zijn. Binnen de psychiatrie is het ook de bedoeling dat je daadwerkelijk luistert naar je patiënt en dat is natuurlijk een beetje irritant.

Als dat luisteren ons echter net zo goed af zou gaan als gisteravond bij het praatje van Viktor, dan zouden we misschien toch een klein verschil kunnen maken. Dan kunnen we misschien de 1572 geslaagde zelfmoordpogingen per jaar (in 2010 althans) een beetje naar beneden schroeven.

Dat zijn maar liefst vier vertraagde intercity’s per dag.

trein